GÜNCELLENDİ (5 Ocak 2024): Aşağıda, hedeflediğimiz tüketici boykotları, yatırımların geri çekilmesi ve baskı kampanyaları hakkında ayrıntılı bir kılavuz bulunmaktadır. Etkimizi en üst seviyeye çıkarabilmemiz için bu bilgileri yaymamıza yardımcı olun!
Filistin toplumundaki en büyük koalisyon olarak küresel ölçekte Boykot, Yatırımların Geri Çekilmesi ve Yaptırımlar (BDS) hareketini yöneten kuruluş Filistin BDS Ulusal Komitesi (BNC), İsrail’in Gazze’de sürdürdüğü soykırımı durdurmak için boykot ve yatırımların geri çekilmesi kampanyalarını yoğunlaştırarak mücadelemize anlamlı bir dayanışma gösteren dünya çapındaki aktivistleri, kuruluşları ve kurumları selamlıyor. İsrail ve çok uluslu şirketlerin suç ortaklığına karşı yayılan boykotlar, stratejik olarak yürütüldüğü takdirde etkili olabilir.
Soykırımcı İsrail rejimiyle devlet, şirket ve kurum düzeyindeki her türlü işbirliğini sona erdirmek her zamankinden daha acil bir hal almıştır. Hayatlarımız ve geçim kaynaklarımız kelimenin tam anlamıyla buna bağlıdır.
Neyi boykot etmeliyiz?
Hedefe yönelik boykotlar ve genel boykotlar
Dünyanın dört bir yanındaki vicdan sahibi insanlar, İsrail’in #GazzeSoykırımı karşısında haklı olarak sarsılmış, öfkeli ve kimi zaman çaresizlik içinde hissediyor. Birçok kişi, İsrail ile herhangi bir şekilde bağlantılı tüm şirketlerin ürün ve hizmetlerini boykot etme ihtiyacı duyuyor. Sosyal medyada hızla çoğalan kapsamlı “boykot listelerinin” bir sonucu bu. Ama burada asıl soru şu: Boykotları, Filistin halkının çektiği eziyetlerdeki sorumlulukları nedeniyle şirketlerden gerçekten hesap sorabilecek, etkili ve sonuç alıcı bir mekanizma haline nasıl getirebiliriz?
BDS hareketi, Güney Afrika’daki apartheid karşıtı hareket, ABD’deki sivil haklar hareketi, Hindistan’daki sömürgecilik karşıtı mücadele ve dünya çapındaki diğer hareketlerden ilham alarak, tarihsel olarak başarılı olmuş hedefe yönelik boykot yöntemini kullanmaktadır.
Maksimum etki elde etmek için stratejik olarak, dikkatlice seçilmiş nispeten daha az sayıda şirket ve ürüne odaklanmalıyız. İsrail’in işlediği suçlarda açık ve doğrudan rolü olan ve G4S, Veolia, Orange, Ben & Jerry’s ve Pillsbury örneklerinde olduğu gibi kazanma potansiyelimizin yüksek olduğu şirketleri hedeflemeliyiz. Büyük ve suç ortağı şirketleri, stratejik ve bağlama odaklı boykot ve yatırımı geri çekme kampanyaları yoluyla, İsrail apartheid rejimi ile Filistinlilere karşı işlenen savaş suçlarındaki iş birliklerini sona erdirmeye zorlamak, yüzlerce diğer suç ortağı şirkete şu güçlü mesajı verir: “Sizin de vaktiniz gelecek, çok geç olmadan çekilin!”
Sosyal medyada hızla yayılan ve caydırıcı derecede uzun olan listeler, bahsi geçen stratejik ve etkili yaklaşımın tam tersini yapmaktadır. Bu listelerde yüzlerce şirket yer almaktadır, birçoğunun İsrail’in baskı rejimiyle olan bağlantısına dair güvenilir kanıtlar ortaya konmamıştır. Çoğu zaman, boykotun son bulması için şirketlerden ne talep edildiği de net şekilde belirtilmemekte, bu da bu çabaları etkisiz kılmaktadır.
Bununla birlikte, İsrail’in Filistinlilerin haklarını ağır biçimde ihlal etmesinde gerçek anlamda suç ortaklığı bulunan tüm şirketleri (ve kurumları) sorumlu tutmayı amaçlayan barışçıl halk girişimleri —boykot ve yatırımı geri çekme dâhil— haklı ve gereklidir. Örneğin, İsrail’deki şubesi veya bayisi Gazze’de devam eden soykırıma destek vermiş olan şirketleri boykot etmek tamamen meşrudur. Bu şirketlerden bazıları aşağıda “tabandan organik boykot hedefleri” bölümünde belirtilmiştir.
Ayrıca, bir şirket ya da ürün, bir bağlamda veya şehirde boykot hedefi olarak mantıklı olabilirken başka bir yerde olmayabilir. Bu bağlama odaklılık, hareketimizin temel operasyonel ilkelerinden biridir. Her hâlükârda insan kapasitemiz sınırlıdır; bu nedenle, onu Filistin’in özgürleşmesine gerçekten katkı sağlayacak anlamlı ve sürdürülebilir sonuçlar elde etmek için en etkili şekilde kullanmalıyız. Bu yüzden, destekçilerimizi hedefli kampanyalarımızı güçlendirmeye ve internet sitemizde belirtilen suç ortağı şirketleri boykot etmeye çağırıyoruz.
Filistin kurtuluş mücadelesini ırkçılık karşıtı, yerli hakları, sosyal, toplumsal cinsiyet ve iklim adaleti mücadeleleriyle birleştiren kesişimsel bir hareket olarak, diğer topluluklara yönelik baskılardan sorumlu olan şirketlerin de boykot edilmesini tavsiye ediyoruz. Ayrıca, insan hakları ihlallerine suç ortaklığı yapan şirketlere yatırımın engellenmesi amacıyla evrensel bir insan hakları yatırım filtresi benimsemeyi de öneriyoruz.
BDS hareketinin yeni kampanyalar için kullandığı seçim kriterleri hakkında daha fazla bilgi için buraya tıklayın. Aşağıda, küresel BDS hareketinin şu anda en öncelikli boykot hedefleri yer almaktadır.
Bu hedefleri dört bölüme ayırdık:
1) Tüketici boykotu hedefleri
BDS hareketi, İsrail apartheid rejimi ile suç ortaklığı yaptığı kanıtlanmış, dikkatlice seçilmiş marka listesine karşı tam boykot çağrısı yapmaktadır.
2) Yatırımı geri çekme ve dışlama hedefleri
BDS hareketi; hükümetlere, kurumlara, yatırım fonlarına, belediyelere vb. bu şirketleri satın alma sözleşmelerinden ve yatırımlardan hariç tutmaları ve mümkün olduğunda bu şirketlerden yatırımlarını çekmeleri için baskı yapar. Özellikle silah şirketleri ve bankalar bu hedefler arasında önceliklidir. Bunu, aşağıdaki güvenilir kaynaklara dayanarak savunuyoruz:
- İsrail’e silah ve #GazzeSoykırımı’nda kullanılan diğer askeri ekipmanları sağlayan şirketlerin AFSC
- İşgalin sürmesini sağlayan şirketlerin AFSC Investigate veritabanı.
- İsrail’in yasa dışı yerleşim faaliyetlerine karışan işletmelerin BM veritabanı.
- Devam eden İsrail işgalinden kâr sağlayan İsrail ve uluslararası şirketlerin WhoProfits veritabanı.
- Avrupa finans kuruluşlarının yatırım yaptığı, İşgal Altındaki Filistin Toprakları’ndaki yasa dışı yerleşim faaliyetlerine karışan işletmelerin “Don’t Buy Into Occupation” listesi.
3) Baskı hedefleri
BDS hareketi bu hedeflere karşı aktif baskı kampanyaları için çağrı yapar. Bu, makul alternatifler mevcut olduğunda boykotların yanı sıra lobi faaliyetleri, barışçıl eylemler ve sosyal medya baskısını da içermektedir.
4) Organik boykot hedefleri
BDS hareketi bu tabandan gelen boykot kampanyalarını başlatıcısı değildir ancak bu markaların Filistinlilere yönelik soykırım yapan İsrail apartheid rejimiyle olan suç ortaklığı nedeniyle bu kampanyaları desteklemektedir.
1) Tüketici boykotu hedefleri
Hewlett Packard Inc (HP Inc)
HP Inc (ABD), soykırımın sorumluları olan İsrail Başbakanı Netanyahu ve Maliye Bakanı Smotrich’in ofislerine hizmet sağlamaktadır. Aynı markayı taşıyan HPE ise İsrail’in apartheid rejiminin temel unsurlarından biri olan Nüfus ve Göç İdaresi’ne teknoloji hizmeti sağlamaktadır.
Chevron (Caltex ve Texaco markaları dâhil)
ABD merkezli çokuluslu fosil yakıt şirketi Chevron, Doğu Akdeniz’de İsrail apartheid rejimi tarafından talep edilen gazın başlıca tedarikçisidir Chevron, İsrail’in savaş bütçesini ve apartheid sistemini güçlendiren milyarlarca dolarlık gelir elde etmekte, iklim krizini ve Gazze ablukasını derinleştirmekte, Filistin halkının doğal kaynakları üzerindeki egemenlik hakkını gasp etmektedir. Chevron’un Chevron, Caltex ve Texaco markalarıyla dünya genelinde binlerce akaryakıt istasyonu vardır.
Siemens
Almanya merkezli Siemens, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında bulunan yasa dışı yerleşimleri Avrupa’ya bağlayacak olan İsrail-AB denizaltı elektrik hattı projesi “Euro-Asia Interconnector”un ana yüklenicisidir. Siemens markalı elektrikli ev aletleri küresel ölçekte satılmaktadır.
Carrefour
Fransa merkezli Carrefour, soykırımın mümkün kılanlardan. Carrefour-İsrail, Gazze’deki soykırıma katılan İsrail askerlerine hediye olarak kişisel paketler göndermiştir. 2022 yılında, Filistin halkına yönelik ağır ihlallere karışan İsrail merkezli Electra Consumer Products ve yan kuruluşu Yenot Bitan ile ortaklık kurmuştur.
AXA
Filistinlilerin topraklarının ve doğal kaynaklarının gaspını ve İsrail’in savaş suçlarını finanse eden Fransız sigorta devi AXA, İsrail bankalarına yatırım yapmaktadır. Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde hedeflenmiş önlemler alan AXA, 75 yıldır süren yerleşimci-sömürgecilik ve apartheid rejimi olan İsrail’e karşı hiçbir adım atmamıştır.
SodaStream
SodaStream, günümüz İsrail sınırları içinde yer alan Negev’deki yerli Bedevi-Filistinli yurttaşların zorla yerinden edilmesi politikasına aktif olarak suç ortaklığı yapan bir İsrail şirketidir. Ayrıca, Filistinli işçilere yönelik ırksal ayrımcılık geçmişine sahiptir.
Ahava
Ahava kozmetik markası, üretim tesisini, ziyaretçi merkezini ve ana mağazasını işgal altındaki Filistin topraklarında bulunan yasa dışı bir İsrail yerleşiminde bulunduran bir İsrail şirketidir.
RE/MAX
ABD merkezli RE/MAX, işgal altındaki Batı Şeria’da gasp edilmiş Filistin topraklarında inşa edilmiş yasa dışı İsrail yerleşimlerindeki mülklerin pazarlanmasını ve satışını yapmaktadır.
Süpermarketlerdeki İsrail ürünleri
Süpermarketlerinizdeki İsrail menşeli ürünleri boykot edin ve raflardan kaldırılmasını talep edin. İsrail’in apartheid ekonomisini besleyen bu ticaretin ötesinde, “İsrail Ürünü” etiketiyle satılan meyve, sebze ve şaraplar, sıklıkla işgal edilmiş Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşimlerden gelmektedir. İsrail şirketleri bu ikisi arasında ayrım yapmamaktadır ve tüketiciler de yapmamalıdır.
2) Yatırımın geri çekilmesi ve dışlama hedefleri
BDS hareketi, yukarıda listelenen dört yetkili veri tabanında belirtilen tüm şirketlerden yatırımların çekilmesini ve tedarik/ yatırım süreçlerinden hariç tutulmalarını savunsa da, şu anda aşağıdaki hedeflere yoğunlaşmaktadır:
Elbit Systems
Elbit Systems, İsrail apartheid rejiminin en büyük silah üreticisidir. Silahlarını, Gazze’de devam eden soykırım da dâhil olmak üzere, Filistinliler üzerinde “saha testi” için kullanmaktadır. Ölümcül insansız hava araçlarının yanı sıra, İsrail’in apartheid duvarı, kontrol noktaları ve Gazze çiti için gözetim teknolojileri üretmektedir. ABD ve AB de Elbit’in teknolojilerini sınırlarını askerileştirmek için kullanmakta, bu da mülteci ve yerli halkların haklarını ihlal etmektedir.
Intel
Intel, #GazzeSoykırımı devam ederken, İsrail apartheid rejimine 25 milyar dolar yatırım yapacağını açıklamış ve apartheid rejimini güçlendireceğini duyurmuştur. Şirketin ABD dışındaki ilk geliştirme merkezi 1974’te Hayfa’da açılmıştır. On yıllardır apartheid İsrail’e yatırım yapan Intel’in Kiryat Gat’taki fabrikası, 1948’de etnik temizlik ile boşaltılıp yerle bir edilen Filistin köyü Irak al-Manshiyya arazisi üzerinde inşa edilmiştir.
HD Hyundai / Volvo / CAT / JCB
Güney Kore merkezli HD Hyundai, İsveç/Çin merkezli Volvo, ABD merkezli Caterpillar (CAT) ve Birleşik Krallık merkezli JCB tarafından üretilen iş makineleri, Filistinlilerin evlerini, tarım arazilerini ve iş yerlerini yıkarak zorla yerlerinden edilmelerinde, etnik temizlikte ve gasp edilmiş arazilerde yasa dışı yerleşimlerin inşasında kullanılmaktadır. Bu, uluslararası hukuka göre savaş suçudur.
Barclays
Birleşik Krallık merkezli Barclays Bank, Filistinlilere karşı İsrail’in yürüttüğü silahlı şiddette kullanılan silah, bileşen ve askeri teknolojiler üreten dokuz şirkete 1 milyar sterlinden fazla hisse yatırımı yapmakta ve 3 milyar sterlinden fazla kredi ve finansman sağlamaktadır.
CAF
Bask bölgesinde faaliyet gösteren CAF firması, Kudüs Hafif Raylı Sistemi’ni inşa etmekte ve işletmektedir. Bu hat, Kudüs’teki yasa dışı İsrail yerleşimlerine hizmet vermekte ve gasp edilmiş Filistin topraklarındaki savaş suçlarından kazanç sağlamaktadır.
Chevron ve Chevron’a ait Noble Energy
ABD merkezli çokuluslu fosil yakıt şirketi Chevron, Doğu Akdeniz’de İsrail apartheid rejiminin talep ettiği doğalgazın başlıca uluslararası tedarikçisidir. Chevron ve iştiraki Noble Energy, İsrail’in savaş bütçesini ve apartheid sistemini güçlendiren milyarlarca dolar gelir elde etmekte ve iklim krizini derinleştirmektedir.
HikVision
Amnesty International, Çin merkezli HikVision üretimi yüksek çözünürlüklü güvenlik kameralarının, Filistinlilerin gözetlenmesi amacıyla yerleşim bölgelerine ve İsrail askeri altyapısına kurulduğunu belgelemiştir. HikVision’ın pazarlama verilerine göre, bu modellerden bazıları harici yüz tanıma yazılımlarına bağlanabilmektedir.
TKH Security
Amnesty International, Hollanda merkezli TKH Security tarafından üretilen kameraların, İsrail tarafından Filistinlilerin gözetlenmesinde kullanıldığını tespit etmiştir. TKH, İsrail polisinin apartheid rejimini pekiştirmesine hizmet eden gözetim teknolojileri sağlamaktadır.
3) Baskı hedefleri
BDS hareketi, makul alternatifler mevcutsa bu şirketlere karşı boykot dâhil olmak üzere baskı uygulanmasını çağrısında bulunmaktadır.
Google ve Amazon (ABD)
Mayıs 2021’de, İsrail ordusu Gazze’de evleri, klinikleri ve okulları bombalarken ve işgal altındaki Kudüs’te Filistinli aileleri zorla tahliye etmekle tehdit ederken, Amazon Web Services ve Google Cloud, İsrail hükümeti ve ordusuna bulut teknolojisi sağlamak üzere 1,22 milyar dolarlık bir sözleşme imzalamıştır. Bu hayati teknolojilerle İsrail apartheid rejimine destek vererek Amazon ve Google, Gazze’de devam eden soykırım da dâhil olmak üzere tüm baskı sisteminin doğrudan parçası hâline gelmiştir. #NoTechForApartheid kampanyasına katılın.
Airbnb / Booking / Expedia
ABD merkezli Airbnb, Hollanda merkezli Booking.com ve ABD merkezli Expedia, gasp edilmiş Filistin topraklarında inşa edilen yasa dışı İsrail yerleşimlerinde kiralık konutlar sunmaktadır.
Disney
Disney’e ait Marvel Studios, yaklaşan Captain America filminde apartheid rejimini simgeleyen bir “süper kahramanı” tanıtmaktadır. Filistinli kültür kuruluşlarının belirttiğine göre her iki şirket de “Filistin karşıtı ırkçılık, İsrail propagandası ve yerli halka karşı yerleşimci-sömürgeci şiddetin yüceltilmesi”nde suç ortağıdır.
Teva Pharmaceutical Industries
Teva, İsrail merkezli bir ilaç şirketi ve dünyanın en büyük jenerik ilaç üreticisidir. Teva, İsrail’in Filistin topraklarını yasa dışı işgali sayesinde esir tutulan Filistin pazarını sömürmektedir.
4) Tabandan gelen organik boykot hedefleri:
McDonald’s (ABD), Burger King (ABD), Papa John’s (ABD), Pizza Hut (ABD), WIX (İsrail) vb. şirketler, BDS hareketi tarafından başlatılmayan, bazı ülkelerde tabandan gelen organik boykot kampanyalarının hedefi haline gelmiştir. BDS bu boykot kampanyalarını desteklemektedir, çünkü bu şirketler veya İsrail’deki şubeleri ya da franchise sahipleri, mevcut soykırım esnasında İsrail’in apartheid politikasını açıkça desteklemiş ve/veya İsrail ordusuna cömert ayni bağışlarda bulunmuştur. Bu taban kampanyaları bölgenizde henüz organik olarak aktif değilse, enerjinizi yukarıdaki stratejik kampanyalarımıza odaklamanızı öneririz.
Kısa süre önce, Malezya’daki McDonald’s franchise sahibi, dayanışma aktivistlerine karşı iftira iddiasıyla SLAPP (eylemciyi sindirme amaçlı açılan hukuk davası) davası açtı. İsrail franchise sahibini soykırımı desteklediği için sorumlu tutmak yerine, şimdi aktivistlere karşı kurumsal zorbalığa tanık oluyoruz. Bu iki nedenden dolayı, ana şirket harekete geçip markanın suç ortaklığını sona erdirene kadar McDonald’s boykotunu yoğunlaştırmaya çağırıyoruz.
Unutmayın, tüm İsrail bankaları ve neredeyse tüm İsrail şirketleri, İsrail’in işgal ve apartheid sisteminde bir dereceye kadar suç ortağıdır ve yüzlerce uluslararası şirket ve banka da bu suç ortaklığının derin bir parçasıdır. Boykotlarımızı maksimum etki için az sayıda şirket ve ürüne odaklıyoruz.
[Uluslararası BDS Hareketi’nin internet sitesinde 25 Ocak 2023 tarihinde yayımlanan İngilizce orijinalinden Emir Doğan tarafından bdsturkiye.org için çevrilmiştir]
